Trồng mía từ năm 2014, nhưng năng suất mía nhà ông Lý Văn Bình, thôn Đèo Ảng, xã Bình Xa chưa bao giờ vượt quá 70 tấn. Ông Bình bảo, năm 2017, khi được cán bộ khuyến nông huyện hướng dẫn kỹ thuật trồng thâm canh chăm sóc sớm mía lưu gốc, năng suất tăng lên đến 100 tấn/ha. Kỹ thuật này được ông áp dụng vào chăm sóc mía cho các năm tiếp theo. Vụ mía này, ông thu hoạch 1 ha được hơn 100 tấn, sau khi trừ chi phí ông để ra được 60 triệu đồng. Cũng như ông Bình, được sự hướng dẫn của cán bộ khuyến nông, gia đình ông Triệu Văn Bảo, thôn Yên Bình, xã Bình Xa tuân thủ kỹ thuật “4 sớm” gồm: Bạt gốc sớm, cày xả gốc, lọng gốc và dặm gốc sớm, bón phân sớm. Cùng với đó, gia đình ông Bảo thực hiện đúng quy trình chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh, nhờ vậy năng suất mía của gia đình ông đạt tới 110 tấn/ha. Ông Bình bảo, cả đời gắn bó với cây mía, nhưng chưa bao giờ năng suất mía của gia đình cao “kỷ lục” như năm nay. 

Nhân viên khuyến nông xã Bình Xa kiểm tra chất lượng mía nguyên liệu.

Ông Nông Văn Việt, Phó Chủ tịch UBND xã Bình Xa cho biết, toàn xã có 143,5 ha mía, hiện bà con đã thu hoạch 70% diện tích, nhiều hộ gia đình chăm sóc tốt có năng suất đạt 100 tấn/ha. Tuy nhiên, năng suất mía bình quân trong xã mới đạt 75 tấn/ha, sản lượng ước đạt 10.762 tấn. Để nâng cao năng suất, chất lượng mía nguyên liệu hơn nữa, vụ trồng mía tới đây xã đã phối hợp với Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện và Công ty cổ phần Mía đường Sơn Dương khảo sát và lựa chọn các vùng, các hộ thực hiện mô hình thâm canh năng suất cao trên tổng diện tích 5 ha. Nhiều hộ gia đình đã nhận giống và trồng xong như gia đình bà Phạm Thị Quyền thôn Tân Bình; ông Lý Văn Hùng, thôn Đèo Ảng...

Xã Thái Hòa có hơn 74 ha mía. Trước đây năm nào thời tiết thuận lợi, năng suất mía cao nhất của bà con trong xã chỉ đạt trên 3 tấn/sào, thì năm nay năng suất đạt 4 tấn/sào. Năm 2020, UBND xã Thái Hòa triển khai mô hình trồng mía mới năng suất cao trên tổng diện tích 3 ha. Hiện, các hộ đăng ký thực hiện mô hình đã được Công ty cổ phần Mía đường Sơn Dương ký hợp đồng và triển khai trồng.

Theo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, toàn huyện có 450 ha mía, nhưng năng suất bình quân toàn huyện những năm gần đây chỉ đạt 60 tấn/ha. Nhiều địa phương mới chỉ tập trung vào việc mở rộng diện tích để tăng sản lượng, việc ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất, chất lượng mía trên một đơn vị diện tích, cũng như việc xây dựng các mô hình và nhân rộng các mô hình còn rất hạn chế. Xuất phát từ thực trạng này, để có năng suất, sản lượng chất lượng mía tốt, huyện đã xây dựng mô hình trồng mía thâm canh cao. Mô hình được thực hiện tại 3 xã Bình Xa, Thái Hòa, Thái Sơn với diện tích 10 ha. Các giống mía được trồng là QT, K33, 22K, đây là những giống mía đã được trồng thử nghiệm ở vụ trước cho kết quả tốt. Đây là điều kiện để Hàm Yên nhân rộng những cánh đồng mía 100 tấn/ha.