Sau trận thua Daniil Medvedev hôm 12/9, Djokovic thừa nhận chịu áp lực tâm lý khi theo đuổi kỷ lục 21 Grand Slam. Anh biết về áp lực khi nhắc lại chuyện Serena Williams thua bốn trận chung kết liên tiếp trong nỗ lực bắt kịp kỷ lục 24 Grand Slam của huyền thoại Margaret Court. Nhưng Djokovic không tìm được giải pháp đối phó áp lực và thua Medvedev chỉ sau ba set.

"Tôi thấy nhẹ nhõm vì mọi thứ đã kết thúc, sau nhiều tháng tâm lý bị dồn nén", Djokovic bày tỏ sau chung kết Mỹ Mở rộng. "Tôi phải đối phó với cảm xúc suốt thời gian dài và dù không giành Grand Slam thứ 21, tôi đã được giải thoát".

Djokovic vẫn thể hiện được bản lĩnh ở New York, với năm trận thắng trong thế thua set đầu. Anh là bậc thầy chiến thuật, là nhà tâm lý học trong những cuộc đấu thể thức năm set. Nhưng hành trình vất vả của Djokovic ở các Grand Slam cho thấy thế hệ kế cận bắt đầu thu hẹp khoảng cách với các huyền thoại đương đại.

Tại Australia Mở rộng, Djokovic thắng dễ Medvedev ở chung kết nhưng gặp nhiều khó khăn khi đấu Alexander Zverev ở tứ kết. Anh trước đó cũng phải chơi bốn set với Frances Tiafoe, Taylor Fritz và Milos Raonic. Ở bốn trận này, Djokovic đánh sáu loạt tie-break và thắng bốn. Roland Garros là hành trình khó hơn nhiều, nơi Nole tốn bốn set với Matteo Berrettini, Rafael Nadal, năm set với Lorenzo Musetti và Stefanos Tsitsipas. Ở hai trận năm set, tay vợt Serbia đều thua trước hai set rồi thắng ngược ba set sau.

Djokovic áp đảo ở Wimbledon, nơi nhiều tay vợt trẻ chưa tìm ra cách thích ứng với mặt sân cỏ. Nhưng anh cũng cần bốn set để hạ Berrettini ở chung kết và chỉ hơn Denis Shapovalov năm game thắng ở bán kết. Thất bại tại Olympic Tokyo và Mỹ Mở rộng cho thấy sân cứng không còn là lãnh địa của Nole. Ở mặt sân phổ biến nhất trong quần vợt, các tay vợt trẻ đang vươn lên mạnh mẽ. Họ đủ kỹ năng và tự tin để hạ Djokovic, theo cách mà Zverev và Medvedev đã khai phá.

Djokovic kết thúc bốn major 2021 bằng thành tích phi thường: 27 thắng – 1 thua, điều anh từng làm ở mùa đỉnh cao 2015. Nhưng chủ nhân 20 Grand Slam dự đoán năm tới sẽ khó khăn hơn: "Sự vươn lên của các tay vợt NextGen là tất yếu. Theo quy luật, họ sẽ mạnh hơn mỗi năm. Họ xứng đáng với sự cố gắng. Chúng tôi vẫn muốn làm những ông già gân và sẽ chơi tới khi còn đủ sức".

Djokovic có nhiều động lực ở Australia năm tới, còn Medvedev sẽ mang đến cảm hứng cho các tay vợt sinh ở thập niên 1990 sau màn đăng quang tại Flushing Meadows. Tay vợt Nga là người đầu tiên trong thế hệ 9x thắng một huyền thoại ‘Big 3’ trên đường vô địch Grand Slam. Dominic Thiem trước đó vô địch Mỹ Mở rộng 2020 mà không gặp ai trong Djokovic, Nadal và Federer.

Trong hai tuần Nadal và Federer vắng mặt ở New York, một loạt tay vợt "cửa dưới" nổi lên. Carlos Alcaraz, 18 tuổi, lật đổ Tsitsipas ở vòng ba. Botic van de Zandschulp phải chơi vòng loại và chưa từng đánh giải chuyên nghiệp nào trên đất Mỹ, vào tới tứ kết và là người duy nhất thắng được Medvedev một set ở Mỹ Mở rộng năm nay. Felix Auger-Aliassime vào bán kết Grand Slam lần đầu tiên ở tuổi 21. Lloyd Harris, người thua Zverev ở tứ kết, tin thời của các tay vợt trẻ đã đến: "Nếu nhìn vào top 50 ATP, tôi nghĩ chúng ta đang có nhiều tay vợt trẻ hơn so với 20 năm trước. Đột phá ở Grand Slam cần thời gian, nhưng chúng tôi đã ở rất gần thời điểm đó".

Tiafoe thì hào hứng miêu tả không khí Mỹ Mở rộng năm nay: "Tôi thấy nhiều chàng trai sùi bọt mép trong phòng thay đồ. Họ đã vắt hết mồ hôi ở Mỹ Mở rộng vì biết Roger và Rafa không ở đây. Bản thân tôi cũng thấy hưng phấn để chơi thứ quần vợt tốt nhất".

Kể từ khi Federer lần đầu vô địch Grand Slam tại Wimbledon 2003, "Big 3" đoạt 60 trong 72 Grand Slam. Nhưng ba năm gần nhất, Nadal chỉ đoạt bốn danh hiệu, còn Federer trắng tay. Trên sân cứng và sân cỏ, cuộc chiến thực sự chỉ diễn ra giữa Djokovic và NextGen. Thất bại của Djokovic ở New York, vì thế, báo hiệu quyền lực của "Big 3" đang bị đe dọa.

Không như nội dung đơn nữ, nơi các tay vợt thứ hạng thấp thường xuyên gây bất ngờ ở Grand Slam, các tài năng trẻ nam rất khó vô địch khi "Big 3" cùng góp mặt. Medvedev từng thừa nhận việc thắng Djokovic, Nadal và Federer trong cùng một Grand Slam gần như bất khả thi. Nhưng khi Nole ngày càng thi đấu ít hơn, còn Nadal và Federer vật lộn với chấn thương, cơ hội tỏa sáng ở các giải tiền Grand Slam mở ra cho phần còn lại. Medvedev và Zverev đều vô địch Masters 1000 trước khi đến Mỹ Mở rộng năm nay. Casper Ruud đã thắng 40 trận mùa này và đoạt bốn danh hiệu, rồi tiến vào top 10 thế giới. Đó là những chuẩn bị hoàn hảo cho các tay vợt trẻ trước khi thách thức "Big 3" ở sân khấu lớn nhất.

Vị thế của Djokovic trên sân cứng sẽ bị đe dọa ở mùa giải tới, khi anh bước vào tuổi 35, cùng áp lực độc chiếm kỷ lục 21 Grand Slam và những rủi ro thể lực. Nadal thì vừa điều trị chấn thương bàn chân và sẽ bước vào quá trình hồi phục kéo dài nhiều tuần, chưa hẹn ngày trở lại thi đấu. Federer sắp phẫu thuật đầu gối lần ba trong hai năm và có thể thông báo giải nghệ bất kỳ lúc nào.

"2022 có thể là mùa bước ngoặt đánh dấu sự chuyển giao thế hệ. Cơ hội cho các tay vợt trẻ sẽ nhiều hơn", huyền thoại Boris Becker nhận định sau chung kết Mỹ Mở rộng. "Tôi không thấy dấu hiệu trở lại đỉnh cao của Federer, và một dấu hỏi thể lực lớn đang dành cho Nadal. Chỉ Djokovic mang tới sự tin tưởng nhưng 2021 có lẽ là đỉnh cao cuối cùng của cậu ấy. Ở đoạn cuối sự nghiệp, việc chơi xuất sắc hai mùa liên tiếp là rất khó".