Chúng tôi đến Nhân Mục đúng vào dịp CLB tổ chức buổi giao lưu sinh hoạt tại nhà bà Hoàng Thị Kiều, thành viên CLB. Đang vào mùa vụ thu hoạch cam, nhưng các thành viên vẫn sắp xếp thời gian tham gia luyện giọng và giao lưu hát cùng nhau. Làn điệu Then hòa với tiếng đàn Tính mộc mạc được cất lên trong trẻo như tiếng lòng của người Tày. Những âm thanh ấy đưa người nghe hòa vào nếp sinh hoạt cộng đồng cùng những giá trị văn hóa truyền thống của người dân tộc Tày nơi đây. Sau 5 năm đi vào hoạt động, CLB đã thu hút được 20 thành viên thuộc mọi lứa tuổi tham gia. CLB không chỉ phục vụ sinh hoạt văn hóa, văn nghệ của thôn, xã mà còn thường xuyên đi lưu diễn ở các huyện trong tỉnh để quảng bá làn điệu Then.

Một buổi sinh hoạt của Câu lạc bộ hát Then, đàn Tính xã Nhân Mục (Hàm Yên).

Ông Nguyễn Văn Hòe, Chủ nhiệm CLB hát Then, đàn Tính xã chia sẻ, hát Then, đàn Tính là bản sắc văn hóa rất riêng, độc đáo của người Tày. Lời của bài hát mộc mạc, đơn sơ bắt nguồn từ những công việc trong lao động sản xuất hàng ngày. Với điệu Then đằm thắm, mượt mà, tiếng đàn Tính ngân vang giúp họ vơi bớt mệt nhọc sau một ngày lao động vất vả. Nhưng hát Then là một loại hình nghệ thuật dân gian khó học, muốn thể hiện đúng và hay đòi hỏi người học phải có năng khiếu, kiên trì… Theo thời gian, nhiều người cũng không còn “mặn mà” với những câu hát, điệu múa của dân tộc mình nữa, nếu không tìm cách bảo tồn, sợ rằng sau này những ngày lễ lớn, điệu hát truyền thống chỉ được nhắc lại qua ghi âm và câu chuyện kể bằng miệng. Do vậy, CLB được thành lập, duy trì và phát triển đến ngày hôm nay bằng sự yêu thích, niềm đam mê và mong muốn giữ gìn, truyền dạy lại cho con cháu mình những nét văn hóa đẹp, văn hóa riêng của dân tộc mình của các thành viên.

Tranh thủ những lúc nông nhàn, các thành viên trong CLB lại ngồi quây quần bên nhau say sưa tập luyện, hát những làn điệu Then từ những bài then cổ đến then mới do chính các thành viên tự sáng tác. Bên cạnh đó, các thành viên còn tự tìm tòi sưu tầm, học hỏi từ cách hát Then của một số địa phương, như: Cao Bằng, Bắc Kạn hay các CLB hát Then, đàn Tính khác trên địa bàn huyện, tỉnh... Bà Hoàng Thị Kiều, thành viên CLB cho biết, bà tham gia sinh hoạt ở CLB một phần vì đam mê, hơn nữa là mong giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống của người dân tộc Tày, làm gương cho con cháu noi theo. Mỗi dịp lễ Tết, các ngày kỷ niệm lớn của đất nước…, các thành viên trong CLB cùng nhau tập luyện các tiết mục, biểu diễn đem lại niềm vui cho mọi người.

Vừa lướt đôi bàn tay điêu luyện trên cây đàn Tính, vừa cất lên tiếng hát Then lúc cao, lúc trầm, em Nông Trường Giang, là một trong những thành viên trẻ tuổi nhất trong CLB cũng đắm chìm vào làn điệu Then cùng với các hạt nhân trong CLB một cách thuần thục. Em Giang tự hào nói, em tham gia CLB từ những ngày mới thành lập. Dưới sự hướng dẫn tận tình của các bác, các cô chú, em được dạy từ cách luyến láy, cách đánh đàn Tính, dần dần, em đã biết hát Then và đánh đàn Tính thành thạo. Mỗi câu hát đều khuyên dạy mọi người cách sống, yêu thương, đùm bọc nhau. Em thấy rất vui và thêm yêu làn điệu dân tộc mình. 

Rời xã Nhân Mục khi ánh chiều vừa tắt, song đâu đó những lời Then mượt mà cùng tiếng đàn Tính trầm bổng vẫn vọng lại trong tâm trí chúng tôi. Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, bên cạnh việc chăm lo phát triển kinh tế, người dân trong xã vẫn luôn gìn giữ những làn điệu Then, tiếng đàn Tính như một món ăn tinh thần, góp phần làm động lực để tăng gia sản xuất, xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.